De Amerikaanse journalistieke traditie van de ‘ anti-schijn’
Muckraking
Een van de verklaringen voor de snelle en vooral positieve receptie van het Duitse Grossstadt-Dokumente Project in de Verenigde Staten is de toenmalige populariteit van een vergelijkbaar, Amerikaanse beweging: dat van muckraking. Dat is een vorm van onderzoeksjournalistiek waar sedert het begin van de vorige eeuw, tientallen schrijvers, wetenschappers, journalisten, fotografen en politici bij betrokken waren. Tussen 1903 en 1914 verschenen in de populaire maanden- en weekbladen in de USA meer dan tweeduizend ‘ muckraking’ - essayische-beschouwlijke artikelen van tal van auteurs waaronder bekende namen als die van Robert E. Park, Lincoln Steffens, Stannerd Baker, Charles Edward Russell, Upton Sinclair, Jacob Riis en vele anderen. Zij slaagden er in korte tijd in om een deel van de ‘ geïllustreerde pers, om te smeden tot instrumenten van onderzoek, agitatie en onthulling. Veel onderwerpen die werden aangesneden zijn te herleiden tot twee maatschappelijke problemen: enerzijds de roofzucht van het moderne bedrijfs- en zakenleven en, vervolgens, de corruptie van stedelijke politiek en administratie. Dat waren onderwerpen die natuurlijk al veel eerder, in literaire romans, verhalen en poëzie, maar dan in veel bedekter termen aan de orde waren gesteld, maar nu werd het opereren van de grote ‘ trusts’ , het etos van werkgevers (‘bosses’ ), de positie van zwarte minderheden, van vrouwen, de zwakte van stedelijke instituties en corruptie van ambtenaren, in de vorm van reportages, fotoverhalen en interviews rechtstreeks onder de aandacht van het grote publiek gebracht.
Maar de onthullingen van en aanvallen op politieke corruptie of het blootleggen van de zwakte van stedelijke instanties, hebben niets met sensatie of nostalgie te maken. Er is in al die stukken geen spoor te bekennen van ‘ looking backward’ . Journalisten stellen niet alleen corruptie of discriminatie, maatschappelijke ongelijkheid of mistoestanden aan de kaak; er worden ook oplossingen gesuggereerd. Tezamen weerspiegen dit soort artikelen in woord en beeld een breed panorama van de Amerikaanse ‘ business civilization’ , op dat moment door een groot deel van de bevolking ervaren als de belichaming van de idee en kracht van de Amerikaanse samenleving. Maar hier tegenover komen de ‘ muckrakers’ op voor de idee van het publieke belang dat zich sinds de komst van de industriële samenleving in Noord-Amerika heeft vertaald in een aantal sociale hervormingen (vgl. Park Movement). En vanuit die sociale en vooral ook culturele contra-beweging slagen zij erin het grote publiek rijp te maken voor tal van verdere hervormingsvoorstellen op gebied van politiek, bestuur, sociaal welzijn, stedelijke planning (City Beautiful Movement) etc.
Ee Een mooi en goed geschreven Nederlandstalig overzicht van de muckrakers is te vinden in A.N.J. Den Hollander, Het demasqué van de samenleving. De journalistiek van de anti-schijn (Polak & Van Gennep) Amsterdam 1976. Meer recent en goed gedocumenteerd essay over achtergronden van de beweging, auteurs, onderwerpen en publicaties, in de gelijknamige entry in Boundless Textbook: https://www.boundless.com/u-s-history/the-progressive-era-1890-1917/elements-of-reform/the-muckrakers/ Gedetailleerd verslag van ' crusading against the bosses' in de biografie van ' muckraker' Charles Edward Russell, in: Robert Miraldi, The Pen is Mightier. The Muckraking Life of Charles Edward Russel, New York 2003
Het is evident dat een aantal (jonge) auteurs als Robert E.Park bij de eerste kennismaking met het Berlijnse Grossstadt-Dokumente project, veel van wat in de afzonderlijke reportages werd gepresenteerd, zullen hebben herkend en begrepen. We kunnen hun belangstelling goed traceren omdat recent de details van de uitleen van de afzonderlijke boeken door de (latere) grondleggers van de Chicago School of Sociology gepubliceerd zijn. Uit deze gegevens blijkt dat een groot deel van Ostwalds serie deel uitmaakte van het academisch studieprogramma van de stadssociologie in Chicago in de jaren twintig en dertig. Ook kunnen we uit de verschillende boeken en artikelen van toonaangevende sociologen als Robert E.Park en Louis Wirth afleiden dat zij bij hun werk in de stad Chicago niet alleen profiteerden van de onderzoeksmethoden en -technieken van de groep rond Ostwald (interviews, reportages, oral history, visuele documentatie) maar vooral ook geprobeerd hebben om de Berlijnse benadering in een breder, sociologisch-theoretisch kader te plaatsen. Zo herkent Louis Wirth - bekend om zijn essay: Urbanism as a Way of Life, 1938) - met name de classificatie in sociale typen als een van de leiddraden in het Berlijnse project. Een andere is de nadruk op zogenaamde ‘ ongebonden’ groepen in de samenleving zoals bedelaars, kaartspelers, gokverslaafden, kortom als diegenen die, in de woorden van Wirth, fraude tot hun beroep hebben gemaakt. Maar daarmee is vrijwel alles over de rechtstreekse verbanden tussen Berlijn en Chicago wel gezegd.Juist omdat Hans Ostwald en zijn auteurs zich vrijwel nergens expliciet hebben beziggehouden met de methodisch-theoretische kanten van het Grossstadt-Dokumente project, hebben de resultaten daarvan weliswaar hun weg gevonden in het academische onderwijs in Chicago, maar figureren die in de wetenschappelijke publicaties voornamelijk als secondaire referentie, als achtergrond literatuur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten