Het begin van verstedelijking in Noord- en Zuid-Mesopotamië
Wat is stedelijk, vraagt geograaf Luuk Boelens zich af in zijn Gentse oratie (2013) over de ‘ontspannen en open metropool’ ? Hij verzet zich tegen het in kringen van geografen en stedenbouwers gangbare, dwangbeeld van de compacte stad. En wijst erop dat meer dan de helft van de huidige wereldbevolking leeft, woont en werkt in uitgestrekte, polynucleaire estuaria en/of delta regio’s. Een tweede opmerkelijke uitspraak betreft een karakteristiek van de verstedelijking in het huidige Vlaanderen waarvan hij stelt dat tot nu toe het sociaal-economisch weefsel tussen de steden in hoge mate bepalend is ‘hoe welvarend de Vlaamse steden zelf functioneren en omgekeerd’. Het zijn twee prikkelende voorbeelden van conceptuele benaderingen van stad en stedelijkheid die vragen om een reactie van archeologen en historici. Mij gaat het er uiteraard niet om het vaststellen van lineaire verbindingen tussen heden en verleden, in de zin van: er is niets nieuws onder de zon. Maar veeleer om te onderzoeken met welke voorstellingen van stad en stedelijkheid werken archeologen/historici, en in hoeverre dragen die bij aan de verheldering en conceptuele verdieping van eigentijdse beelden. En ook omgekeerd! Het grote probleem is dat archeologen en historici niet altijd in staat of bereid zijn om hun inzichten en conclusies te thematiseren, buiten de strikte grenzen van hun eigen vak te tillen en te toetsen - laat staan koppelen - aan inzichten binnen andere disciplines.
In deze en het volgende blog wil ik kort samenvatten hoe op dit moment archeologen aankijken naar het ontstaan en de landschappelijke en architectonische vormaspecten van de eerste verschijnselen van stedelijkheid in het tweestromenland van Mesopotamië in het vierde millennium vóór Christus. Een van de verrassende uitkomsten is dat, bij de analyse van de oudste (mythologische) teksten en de archeologische vondsten, vaak gebruik wordt gemaakt van de hypotheses en modellen van geografen, economen en planologische onderzoekers uit onze eigen tijd.. Contemporaine vormen van verstedelijking - en de wetenschappelijke reflectie daarover - zijn relevant voor de interpretatie en analyse van omgevingsfactoren, geografische gesteldheid, materiële objecten. Zo is het niet toevallig dat een van de meest recente en gezaghebbende studies over de vroegste urbanisatie in Mesopotamië, Guillermo Algaze's Mesopotamia at the Dawn of Civilization. The Evolution of an Urban Landscape (2008), intensief gebruik maakt van economische modellen op gebied van stad en urbanisatie - van Ricardo tot Krugman - bij het proberen te begrijpen wat er bij de aanvang van de Mesopotaaanse beschaving zich precies afspeelde.
Stedelijke nederzettingen in moerasland van Zuid-Irak
Geen opmerkingen:
Een reactie posten